Ca khúc "ảo", nỗi lo thật

Ca khúc "Stay forever young" do AI sáng tác và thể hiện đạt gần 1,6 triệu view sau 2 tháng ra mắt. Ca khúc được đăng trên YouTube, mang phong cách Euro Disco, một kiểu đặc trưng của Modern Talking đạt gần 500 lượt bình luận trong khoảng 2 tháng.

Bùng nổ ca khúc do AI sáng tác

"Stay forever young" là một trong hàng ngàn những ca khúc do AI tạo ra, theo Deezer (nền tảng phát nhạc trực tuyến của Pháp), khoảng 28% nhạc tải lên hệ thống là do trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ra. Con số này tương đương khoảng 30.000 ca khúc mỗi ngày. Mức độ tăng trưởng theo cấp số nhân với mốc thời gian tính theo tháng.

Ca sĩ AI hát bài “Stay forever young” do AI tạo ra (Ảnh cắt từ clip)

Kết quả của Deezer dựa trên công cụ phát hiện AI mà nền tảng này áp dụng từ đầu năm 2025. Ông Alexis Lanternier - CEO của Deezer - nhấn mạnh: "Sau 1 năm bùng nổ, âm nhạc do AI sáng tác đã chiếm một phần đáng kể trong số ca khúc phát hành hằng ngày. Chúng tôi muốn đi đầu trong việc hạn chế tác động tiêu cực của loại âm nhạc này đối với nghệ sĩ và người nghe".

Nhóm nhạc AI "The Velvet Sundown" hiện đang có hàng triệu lượt nghe trên Spotify. Về âm nhạc, nhóm nhạc AI "The Velvet Sundown" bắt chước sắc màu âm nhạc của nhóm huyền thoại Pink Floyd và King Crimson. Theo tuần báo Le Point, nhóm nhạc hư cấu này tạo ra nhiều tiếng vang, nhờ vào sự hiện diện cùng lúc trên nhiều nền tảng trực tuyến khác nhau.

Nếu trước đây, một nhóm nhạc, một ca sĩ có khi mất hàng thập kỷ để xây dựng tên tuổi của mình, thì nay AI có thể bắt chước những gì có sẵn, để tạo ra một thế giới âm nhạc khác biệt đôi chút, thay vì mới lạ. Chỉ bằng vài cú nhấp "chuột", nhóm sản xuất có thể sáng chế đủ mọi thứ, từ âm thanh tiếng nhạc cho đến video hình ảnh, thậm chí cả phần tiểu sử của các thành viên cũng đều là hư cấu.

Nhà sản xuất âm nhạc (từng đoạt giải Oscar) Leo Sidran bức xúc: "AI trỗi dậy qua đó phản ánh sự sáo rỗng và công thức hóa của nhiều dòng nhạc hiện đại. Đã có một số lượng lớn bản nhạc sẽ ra đời mà không biết ai đã tạo ra chúng và bằng cách nào".

Deezer là nền tảng duy nhất hiện nay ứng dụng công nghệ nhận diện sáng tác của AI với mục đích loại những tác phẩm này khỏi nền tảng của mình. Với Deezer, động thái này nhằm giảm thiểu tối đa những ảnh hưởng đến tiền bản quyền, đồng thời tăng tính minh bạch và ngăn chặn gian lận, vốn là nguyên nhân chính của việc tải lên nhạc do AI sáng tác.

Trong khi đó, nền tảng Spotify lại vướng chỉ trích là nơi "dung túng cho nhạc AI". Tháng trước, ban nhạc "The Velvet Sundown" (thực chất là ban nhạc ảo do AI tạo ra) vẫn được Spotify xác minh và nhanh chóng đạt hơn 400.000 lượt nghe chỉ trong vòng 1 tháng ra mắt.

Trước đó, Harper's Magazine cáo buộc Spotify đang chèn nhạc của các "nghệ sĩ ma" vào playlist phổ biến nhằm giảm chi trả bản quyền.

Kêu gọi sửa đổi luật bản quyền

Một báo cáo của Liên đoàn Quốc tế các Hiệp hội Tác giả và Nhà soạn nhạc (CISAC) công bố cuối năm 2024 cảnh báo, nếu không có biện pháp quản lý phù hợp, đến năm 2028, nghệ sĩ có thể mất tới 25% thu nhập vì AI, tương đương 4 tỉ euro.

Hàng loạt nghệ sĩ lớn, từ Nick Cave, Paul McCartney, Elton John, Radiohead, Dua Lipa đến Kate Bush và Robbie Williams, đã kêu gọi chính phủ Anh và nhiều nước sửa đổi luật bản quyền để bảo vệ lao động sáng tạo trước sự đe dọa từ AI.

Không chỉ về mặt kỹ thuật, việc AI làm mưa làm gió thị trường làng nhạc khiến người làm nghề lo ngại về một tương lai thiếu sự sáng tạo chủ động.

Các bản nhạc giả mạo thường sử dụng giọng hát tổng hợp từ các nghệ sĩ nổi tiếng hoặc sao chép các ca khúc nổi tiếng - những yếu tố chưa thể được bảo vệ bản quyền hiện nay.

Nhiều nghệ sĩ - những người trực tiếp sáng tạo đã lên tiếng đặt câu hỏi về sự công bằng cùng với nỗi băn khoăn về tương lai sinh kế của hàng triệu nghệ sĩ trên toàn thế giới.

Những vụ kiện tụng, tranh chấp pháp lý liên tục diễn ra thời gian gần đây. Các hãng thu âm đại diện cho các nghệ sĩ như Taylor Swift, Kendrick Lamar và Ed Sheeran đã cáo buộc các công ty đã vi phạm bản quyền về bản thu âm của họ.

Hàng chục nhạc sĩ, bao gồm Billie Eilish, Nicki Minaj và Stevie Wonder, cũng đã viết thư ngỏ vào năm ngoái cảnh báo rằng âm nhạc do AI tạo ra được đào tạo bằng tác phẩm của họ có thể phá hoại sự sáng tạo vốn có của âm nhạc.